Adı: Karacadağ (Xalîkan) Kasabası
Nüfusu: 5000 (2002)
Dili: Kürtçe
İdari şekli: Belediye
Bağlı olduğu ilçe-il: Kulu / Konya

Coğrafya
Orta Anadolu’nun merkezinde kurulmuş, Ankara’ya 112 km, Konya’ya 161 km ve Kulu ilçesine ise 12 km uzaklıkta bulunan bir Kürt yerleşim birimidir. Nüfusunun 5000 dolayında olduğu ve başta Almanya olmak üzere yaklaşık bin Karacadağ’lının yurtdışında yaşadığı tahmin edilmektedir. Karacadağ adını yerleşim birimine çok yakın olan Karacadağ Dağ’ından (yüksekliği 1738 m) almıştır. Karacadağ’ın iklimi ise Orta Anadolu ikliminin özelliklerini gösterir. Yazları kurak ve sıcak, kışları soğuk ve yağışlı geçer.Yağışın en yoğun olduğu ay aralık ayıdır. Ortalama sıcaklık ağustos ayında 32 derece en düşük sıcaklık ocak ayında -4 derecedir.Geniş düz toprakları olmasına rağmen Karacadağ, tüm Kürtler gibi sırtını yine dağlara vermeyi ihmal etmemiş. Karacadağ’ın 3 yaylası vardır: Söğüt (Girê Qoce), Tekdam (Yayla Malê Oske)ve Mehtopal Yaylaları (Yayla Malê Mihtopalê).

Karacadağ çevreleyen tepelerin doruklarına ulaşmadıkça kasabayı görmek olanaksızdır. Bu kuzeyden Boğazören köyünden, doğudan Kulu’dan, batıdan Kozanlı’dan ve güneyden Celep köyünden bakınca böyledir. Bunun nedenlerini, herhalde sürekli yerleşim tarihi olan 1870 tarihinin koşullarında aramak gerekir. O tarihler, Osmanlı’nın en karmaşık dönemi ve güvenliğe duyulan ihtiyacın en yüksek olduğu bir zamandır. Ayrıca vergi ve asker vermemek ve geçim kaynakları olan hayvanlar için alanın sıcaklığı düşünülerek Orta Anadolu’nun bu çanak biçimindeki coğrafyasına yerleşmeyi seçmiş olabilirler.

Köyün ilk kurulduğu yıllarda kuzeydeki en uç ev Malê Hamze (Mustafa Koç’un şu anda oturduğu ev), doğuda ise Malê Gupinê (Hasan Koparan’ın şu anda oturduğu ev) imiş.

Karacadağ’a komşu yerleşim birimleri ise şöyledir:

Kulu ilçesi: 1954'te ilçe oldu. İlçede Türkler çoğunlukta. Türkmenler ve Ermeniler de var. Ermeniler, 1930'dan sonra Türkiye'nin birçok yerinde olduğu gibi buradan da ayrıldılar. Burada yaşayan Kürtlerin ise tarihi geçmişleri pek eskiye dayanmıyor.

Kozanlı kasabası: 1800'lerde kurulduğu sanılmakta. 1954'te belediye oldu. Adana'nın Kozan ilçesindan gelenlerden oluşmakta. (Türk)

Boğazören köyü: 1854'te kurulan bu köye ilk gelenlerin Tatarlar olduğu belirtilir. Nüfusun bir kısmı Kürtlerden oluşmaktadır. (Tatar)

Arşıncı köyü: 1847'lerde kurulmustur bir Kürt köyüdür. Kürtçe ismi ise „Germik“ tır. (Kürt)

Celep kasabası: Bir kısım kaynaklara göre burası Erzurum, Adıyaman, Elazığ ve Sıvas'tan gelen Sefkan aşiretine mensup olan Kürtler tarafından kurulmuştur. 1765'lerde Beşkardeş ve Zincirlikuyu'ya ulaşan Kürtler, 1839'da kendilerine verilen buraya yerleşmeye başlamışlardır. (Kürt)

Tarih
Karacadağ'ın bugünkü sakinlerinin çoğu Adıyaman’ın Kahta ve Besni ilçelerinden Anadolu'ya sürgün edilen Xalikan aşiret boyu olduğu tahmin edilmektedir. Reşvan Aşiret Federasyonu'na bağlı olarak mecburi iskana ve sürgüne tabi tutulan Halikanlar, 1860’lı yıllarda Adana'nın Ceyhan ilçesine gelmiş ve bir müddet burada kalmışlar.

Ceyhan'da yaz mevsiminin çok sıcak olması ve sıtma hastalığının baş göstermesi üzerine mevsimlik göçlere başlarlar. Önce Toros Dağlarını aşarak Aksaray yakınlarındaki Hasan Dağı’nın eteklerine yerleşirler. Bu göç dönemin Halikan Aşiret reisi Hamza Ağa'nın oğulları, Yusuf, Halil ve Ömer önderliğinde gerçekleşir. Halikanlar Hasan Dagı'nın eteklerinde bir süre kaldıktan sonra bilinmeyen bir nedenle kuzeye doğru göç ederler ve bugünkü Cihanbeyli, Damlakuyu Köyü (Bîrtalik) yakınlarına yerleşirler.

Burada Xalikan aşireti ikiye ayrılır. Bunun nedeni ise, ağırlıklı bir görüşe göre Hamza Ağa'nın oğulları arasındaki aşiret reisliği kavgasıdır. Diğer bir görüş de şöyledir: Bir gün Hamza Ağa'nın oğullarından Ömer'in atları kaybolur. Ömer ve adamları atlarını üç gün üç gece ararlar. Üçüncü günden sonra bugün adına Xalîkê Doldirma (Gölyazı) denilen kasabanın sazlık ve sulak bir yerinde bulurlar. Buradaki otların bolluğunu gören Ömer, yeni bir yer keşfetmenin sevinciyle aşiretin yanına döner ve oraya yerleşmek istediğini söyler. Ancak diğer iki kardeş Yusuf ve Halil oraya gitmek istemezler. Bunun üzerine Ömer ailesini ve adamlarını yanına alarak bugün Cihanbeyliye bağlı Gölyazı kasabasına giderek, oraya yerleşir.

İlk yıllarda aşiret arasında gidip gelmeler yaşanır. Ancak bu durum 1866 yılında son bulur ve Xalikan aşireti anayurdundaki bölünmedem sonra bölgedeki ilk parçalanmayı da yaşar.

1870 yılında ise diğer kardeşler Yusuf ve Halil, bugünkü Karacadağ topraklarına yerleşirler. Ve bir süre Ceyhan ile Karacadağ arasında mevsimlik göçler devam eder. Bu gidip-gelmeler 2-3 yıl sürer. Daha sonra Yusuf’un kışlamak için gittikleri Ceyhan’a bir daha gitmek istememesi üzerine, bugünkü Karacadağ topraklarında yerleşik yaşama geçerler.

Aşiretin iskan ettiği ve cumhuriyetin ilanına kadar Xalîkan olarak anılan bölge, cumhuriyetin ilanından bir süre sonra köy statüsüne kavuşmuştur. İsmi de Yalınayak olarak değiştirilmiştir. Bu isim köye hakim bir tepede bulunan Şeyh Sebil (Elinêx-Yalınayak) yatırına atfen konulmuştur.

Şeyh Sebil yatırının etrafındaki mezarların hangi savaşlarda kaldıkları ve kimlere ait oldukları ise bilinmemektedir. Köyün batısında 2 km uzaklıkta bulanan Orta dağdaki Ina Gewr ve o dağın arkasında bulunan Ina Mihî Ûsiv (adını koyun sürüsünü mağaranın ön tarafında bulunan avluda gecelettiren bir çobandan almaktadıir)mağaraların eski çağlarda yerleşim yeri kullanıldığı tahmin ediliyor. Yine aynı dağ sırasında bulunan Haci Raşit Dağı'nda (Çiyayê Harşît) da eskiye ait bazı kalıntılar vardır. Bu kalıntılar, temel taşlarını ve kiliseyi andıran bazi işaretler taşımaktadır. Oyma mermerden de işlenmiş bazı köşe taşlarına rastlanır. Bu mağraların oyma usulü ile yapıldığı, duvarlardaki izlerden anlaşılmaktadır. Bu da Karacadağ'ın, şu anki sakinlerinden çok önce birilerinin yaşadığı gerçeğini ortaya çıkarıyor.

Karacadağ’ın yerleşim bölgesi Romalılar döneminde Galatien ve Grekler zamanında Lykaonien olararak adlandırılırdı. Son haçlı seferlerinden sonra boşaltılan bölge, Kürtlerin buralara sürekli yerleşmeye başlayıncaya kadar boş kalmıştır. Xelikan’ın yerleşim alanının yakın coğrafi bölge adı Grekler zamanında Axylon idi.

Xalikan’ın, bugün üzerinde konuşlandığı alanın adı Drya’dır. Drya galiba Birê Hûsi Canê’nin üst tarafında olan ve halk tarafından ”Xerabe” olarak anlandırılan bölgenin olması gerekir. Birê Husi Canê çeşmeye dönüştürülürken, yapılan kazılarda çıkan kalıntılara bakılırsa bu savın doğru olduğu ortaya çıkar. Çıkan taşların bir kısmı, şu anda belediyenin bahçesinde dikili bulunmaktadır. Bir kısmı da hala çeşmenin çevresinde.

Karacadağ, önceleri Yalınayak Köyü ismiyle Ankara Haymana'ya bağlı iken, 1954 yılıda Kulu'nun ilçe olmasıyla ismi Karacadağ olarak değiştirilmiş ve Kulu'ya bağlanmıştır. 1989 yılında ise kasaba statüsüne kavuşmuştur.

Gelir kaynakları
Geniş ve düz toprakların tahıl ekimine elverişli olmasından dolayı, başta buğday ve arpa ekimi Karacadağlıların temel gelir kaynaklarıdır. Bunun yanında hayvancılıkta önemli bir yer tutar. Hayvan besicilerinin ihtiyaclarını karşılayacak bir yem fabrikası da Karacadağ’da üretimine devam etmektedir. Dağ eteklerinde işletilen taş ocaklarının eskisi gibi faal olmamalarına rağmen, halen bazı ailelerin gelir kaynakları olmaktadır. Taşımacılık eskisi gibi olmasa da, Karacadağlılar için halen ciddi bir sektör durumundadır.

Eğitim
Nüfusun %25’nin öğrencilerden oluşması nedeniyle, Karacadağlıların gururla dile getirdikleri en önemli bir nokta eğitimdir. Karacadag’ın okuma yazma oranı Türkiye genelinin % 93 dür. Karacadag’lıların her türlü meslek dalında eğitim aldıklarını ve bu nedenlede kasabada adeta üniversiteli olma yarışı yapılmaktadır. Haziran 2000 tarihine kadar üniversite mezunlarının istatistiği şöyledir:

Avukat: 13
Diş dokturu: 5
Eczacı: 6
Hakim: 3
Tıp doktoru: 12
Mühendis: 26
Savcı: 2
Öğretmen: 102
Diğer Meslekler: 76
Üniversite öğrencisi: 236
Lise: 325
8 yıllık öğretim: 632 
Karacadag’da 1 lise, 8 yıllık temel eğitim okulu ve 1 sağlık ocağı bulunmaktadır.
Kadınların dahi eğitime merakları tartışma götürmez bir gerçektir.

İklim
Karacadağ’ın iklimi Orta Anadolu ikliminin özelliklerini gösterir. Yazları kurak ve sıcak, kışları soğuk ve yağışlı geçer.Yağışın en yoğun olduğu ay aralık ayıdır. Ortalama sıcaklık ağustos ayında 32 derece en düşük sıcaklık ocak ayında -4 derecedir. Kasabaya hakim olan rüzgar kuzey rüzgardır. Xelîkan 4. derece deprem bölgesidir.

Karcadağ'ın alanı 100 km karedir. Denizden yüksekliği ortalama 1140 metredir. Kasabanın toplam ekilebilir alanı 51 bin dekardır. Tarımsal ürün olarak en çok ekilen ürün buğday, arpa, mercimek ve kimyondur.

Kaynaklar:
Seyfi Doğan, Karcadağ İmar Planı 1990, Kulu Utvandrarbygd i Turkiet-Ingrid Lundberg-Ingvar Svanberg -1992 Uppsala
Hüseyin Koç-Yasin Yüzer, K. Belediye Bülteni, 2002)